ĐỒNG CHÍ CHU VĂN TẤN VỚI DU KÍCH BĂC SƠN

Mỗi khi nhắc đến du kích Bắc Sơn, chúng ta thường nghĩ ngay đến những chiến sĩ gan dạ, quả cảm, những người chỉ huy tài năng như Lương Văn Tri, Chu  Văn Tấn, Phùng Chí Kiên, Hà Khai Lạc… Đồng chí Chu Văn Tấn là một trong những tên tuổi của đội thời kỳ đó. Kể từ khi cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn bùng nổ cho đến Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, đồng chí đã có một khoảng thời gian dài gắn bó với du kích Bắc Sơn. Tại đây, trên nhiều cương vị khác nhau, đồng chí đã tích cực tham gia duy trì, phát triển lực lượng vũ trang và phong trào cách mạng, xây dựng căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai,…góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của Cách mạngViệt Nam.

Đồng chí Chu Văn Tấn (1909-1984), chỉ huy phó đội Cứu quốc quân I

Bắc Sơn xưa thuộc huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Với người dân vùng Bắc Sơn thì Võ Nhai và Bắc Sơn như một vùng đất liền khoảnh, ít có khái niệm về ranh giới, khoảng cách. Đồng chí Chu Văn Tấn sinh ra ở tổng Lâu Thượng, châu Võ Nhai, (nay là xã Phú Thượng,huyện Võ Nhai), tỉnh Thái Nguyên. Ông từng làm nghề dạy học, là nhân viên địa chính, cai quản lính dõng cho Pháp nhưng lại sớm tham gia hoạt động Cách mạng tại vùng Bắc Sơn, Võ Nhai. Năm 1940, khi cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn nổ ra và gặp nhiều khó khăn do thực dân Pháp và phát xít Nhật câu kết quay lại khủng bố phong trào, tháng 11/1940, Hội nghị TW Đảng lần  thứ 7 họp tại Đình Bảng (Từ Sơn) đã quyết định duy trì đội du kích  Bắc Sơn, dùng hình thức vũ trang công tác, khi cần thì chiến đấu chống khủng bố, phát triển cơ sở cách mạng, thành lập căn cứ du kích, lấy vùng Bắc Sơn – Võ  Nhai làm trung tâm do Trung ương trực tiếp chỉ đạo. Đồng chí Hoàng Văn Thụ được giao thực hiện nhiệm vụ quan trọng này. Trong hồi ký “Kỷ niệm Cứu Quốc quân”, đồng chí Chu Văn Tấn viết: “Được sự chăm sóc của Trung ương, sau khi được tăng cường một số cán bộ ở trường quân sự Bắc Giang lên, đội du kích Bắc Sơn được tập hợp lại. Ban chỉ huy khu du kích Bắc Sơn lúc này có anh Vân (một bí danh của đồng chí Hoàng Văn Thụ), anh Giáo (một bí danh của đồng chí Lương Văn Tri, tức Huy) và tôi. Anh Vân phụ trách chung. Cơ quan Ban chỉ huy lúc đầu đóng ở Đon Uý (Vũ Lăng), sau rút dần về Vũ Lễ (Khuổi Nọi)”⁽¹⁾..Có thể coi đây là một mốc thời gian quan trọng đánh dấu sự gắn bó sâu sắc của đồng chí Chu Văn Tấn với phong trào Cách mạng Bắc Sơn và với các chiến sỹ du kích nơi đây. Những năm này, đồng chí Chu Văn Tấn đã cùng Ban chỉ huy đội du kích vừa xây dựng căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai, vừa tích cực tổ chức các lớp huấn luyện chính  trị, quân sự để tăng cường sức mạnh và kỷ luật của đội du kích Bắc Sơn. Tháng 2/1941, đoàn cán bộ đi dự Hội nghị TW lần thứ 8 ở Pác Bó (Cao Bằng) gồm các đồng chí Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Hoàng Quốc Việt, Trần Đăng Ninh, đồng chí San (đại diện Trung Kỳ), đồng chí Thảo (đại diện Nam Kỳ) từ Hà Nội qua Thái Nguyên, đến Bắc Sơn. Ngày 14/2/1941, tại căn cứ Khuổi Nọi (xã Vũ Lễ), đồng chí Hoàng Văn Thụ đã thay mặt TW Đảng công bố quyết định thành lập trung đội Cứu Quốc quân Bắc Sơn với quân số 32 người. Đồng chí Lương Văn Tri được cử làm chỉ huy trưởng, đồng chí Chu Văn Tấn là chỉ huy phó. Ngay sau đó, đồng chí đã được tín nhiệm giao nhiệm vụ phụ trách một tổ bảo vệ, đưa đường cho đoàn trong chặng đường tiếp theo. Là người có chiến thuật du kích giỏi, lại thông thạo địa hình, địa vật ở vùng biên giới, đồng chí Chu Văn Tấn đã được lựa chọn để trao nhiệm vụ rất quan trọng này. Đồng chí đã cùng hai cán bộ địa phương và đồng chí Lâm đội viên đội Cứu Quốc quân đưa đoàn từ Bắc Sơn qua Bình Gia lên Thất Khê rồi sang Long Châu (Quảng Tây, Trung Quốc). Sau đó mới vòng về Pác Bó là địa điểm diễn ra hội nghị do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc chủ trì. Có thể nói đây là một trách nhiệm hết sức nặng nề, phải đảm bảo an toàn cho đoàn cán bộ cao cấp của TW Đảng đi về trong điều kiện vô cùng khó khăn “Vừa trèo đèo, lội suối, vừa phải vượt qua đồn bốt dày đặc của địch và hàng ngàn binh lính, mật thám được tung ra bủa vây”⁽²⁾. Nhờ sự mưu trí, dũng cảm của các chiến sĩ Cứu quốc quân, sự giúp đỡ, che chở của các cơ sở quần chúng ở vùng Long Châu mà đoàn đã vượt qua muôn vàn gian khó, hiểm nguy, đi và trở về an toàn, tốt đẹp. Trong thời gian này, đồng chí Chu Văn Tấn đã được đồng chí Hoàng Văn Thụ giới thiệu làm quen với những cơ sở quần chúng tin cậy của Cách  mạng Việt Nam ở Long Châu do đồng chí dày công gây dựng từ nhiều năm trước đó.

Xuân Tú (Long Châu), nơi các chiến sĩ Cứu Quốc quân đã đến nghỉ ngơi, chỉnh đốn đội ngũ sau khi tạm rút khỏi Bắc Sơn năm 1941

Kể từ sau chuyến công tác của đoàn cán bộ TW, thực dân Pháp tăng cường khủng bố, càn quét khu căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai để lùng bắt các chiến sĩ du kích và dập tắt phong trào Cách mạng ở đây. Thực hiện chủ trương của Ban chỉ huy, tháng 9/1941 các chiến sĩ Cứu quốc quân I lần lượt rút khỏi căn cứ Khuổi Nọi (xã Vũ Lễ, huyện Bắc Sơn) để bảo toàn lực lượng. Lúc này đồng chí Chu Văn Tấn đang là chỉ huy trưởng đội Cứu Quốc quân II ở Tràng Xá (Võ Nhai,Thái Nguyên). Thực hiện chiến thuật “hoá chỉnh vi linh”⁽³⁾, tháng 3/1942, đồng chí đã vượt qua vòng vây, đưa 49 chiến sĩ Cứu quốc quân⁽⁴⁾ tạm lánh sang Long Châu (Trung Quốc) để tránh sự kiểm soát của thực dân Pháp. Sự kiện này đã được nhắc đến trong tài liệu lưu trữ của bảo tàng Long Châu như sau:“Sau khi khởi nghĩa Bắc Sơn bị đàn áp, đồng chí Chu Văn Tấn đã dẫn 49 chiến sỹ Cứu Quốc quân tới khu vực xã Xuân Tú, huyện Long Châu để nghỉ ngơi và chỉnh đốn lực lượng...”. Trong đoàn quân này có các chiến sĩ du kích Bắc Sơn như Nông Thái Long, Nguyễn Cao Đàm…

Nhà ông Hoàng Bính Chi ở Bản Cát (Hạ Đống, Long Châu), nơi đồng chí Hà Khai Lạc đã ở và hoạt động Cách mạng thời kỳ sau khởi nghĩa Bắc Sơn (1941-1942).

Những ngày tháng ở Long Châu, đồng chí Chu Văn Tấn đã thể hiện rất rõ năng lực và vai trò của người chỉ huy du kích. Hồi ký “Kỷ  niệm Cứu quốc quân” đồng chí Chu Văn Tấn viết năm 1969 và “Những ngày  đầu” của Lê Dục Tôn cùng các tư liệu khác ở Bảo tàng Long Châu cho thấy, đồng chí đã đưa các chiến sỹ Cứu quốc quân phân tán về các làng bản ở vùng Hạ Đống như Nà Thành, Bản Cát, Bản Nọc, Hà Độ, Hữu Trang…. Dựa vào các cơ sở quần chúng tin cậy do đồng chí Hoàng Văn Thụ gây dựng thời kỳ trước đó, đồng chí đã đưa từng nhóm chiến sỹ Cứu Quốc quân về các cơ sở Cách mạng ở đây như gia đình ông Hoàng Bính Chi, Nông Bản Doanh, Lê Vĩnh Cơ (Bản Cát), gia đình ông Nông Kỳ Chấn (Nà Tạo), Phan Toàn Trân (Nà Thành)... Dưới sự tổ chức của đồng chí, các chiến sỹ du kích đã cùng ăn, cùng ở, cùng lao động sản xuất với đồng bào nơi đây như những người thân trong gia đình. Để thuận lợi cho việc cư trú, đi lại của các chiến sĩ du kích, đồng chí Chu Văn Tấn đã tìm cách móc nối và nhờ sự giúp đỡ của những người Cách mạng Việt Nam hoạt động lâu năm trên đất Long Châu và các đồng chí mới sang trước đó như Bùi Ngọc Thành, Hồ Đức Thành, Hà Khai Lạc... Đồng chí cũng tranh thủ sự giúp đỡ của những người Trung Quốc khác có cảm tình sâu nặng với Cách mạng Việt Nam như Lâm Phú Thình, Âu Đường Tất, Nông Nhì Cố, Dùng Pin Sìn… Đó cũng chính là những người đồng chí Chu Văn Tấn đã được đồng chí Hoàng Văn Thụ giới thiệu khi đưa đoàn cán bộ đi dự Hội nghị TW lần thứ 8 ở Cao Bằng năm trước.  Sau khi ổn định nơi ăn chốn ở, đồng chí đã cùng với các thành viên trong Ban lãnh đạo thực hiện công tác chỉnh đốn đội ngũ. Tại Lũng Ỷ (Xuân Sơn, Hạ Đống), đồng chí Chu Văn Tấn và ban lãnh đạo đã thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chính trị, huấn luyện quân sự  cho các chiến sĩ Cứu Quốc quân để giữ vững đội ngũ, duy trì nghiêm kỷ luật và nâng cao sức chiến đấu cho toàn đội.